Sposobem doskonalenia naszego sumienia jest spotkanie z Dekalogiem. Na kamiennych tablicach Mojżesz z polecenia Boga wypisał, co jest dobre a co złe. Wystarczy podejść do tych kamieni i przyłożyć do nich swe sumienie, aby jak na szlifierce zobaczyć jego piękno i moc. Czasami jest to bolesny zabieg. Egoizm chciałby sam decydować o tym, co dla niego jest dobre a co złe, ale Boża szlifierka bezlitośnie usuwa wszelki subiektywizm religijno – moralny. Spotkanie z Dekalogiem pozwala odkryć prawdę, że w naszym życiu jest znacznie więcej dobra niż zła. O wiele więcej jest decyzji mądrych niż głupich. Więcej czasu wykorzystujemy twórczo niż tracimy. Prawdziwy rachunek sumienia polega na dostrzeżeniu prawdy o sobie, a jego wnioskiem jest przede wszystkim dziękczynienie za dobro otrzymane i dokonane. Na drugim planie pojawia się zło, czyli grzech. Dostrzegamy błędne decyzje, czyny, których należy się wstydzić, źle wykorzystane talenty. To zło stanowi dla nas wezwanie do przeproszenia i do naprawienia nadużyć.

W rachunku sumienia nie należy koncentrować uwagi tylko na grzechach. To jest podobnie jak z chorym człowiekiem. On myśli tylko o tym, że boli go kolano. Nie dostrzega nic innego. Nie widzi drugiej zdrowej nogi, nie cieszy się tym, że oczy, ręce, serce, żołądek, nerki i inne organy ma zdrowe. Widzi wszystko przez swe kolano. Gdyby zmobilizował siły, potrafił by czynić wiele dobrego mimo chorego kolana i potrafiłby pomóc chorej tkance, by przez mobilizację całego organizmu wracała do zdrowia. Źle robiony rachunek sumienia zatrzymuje człowieka wyłącznie na jego grzechu i nie dostrzega on wielkiego bogactwa, jakie posiada i w jakim uczestniczy. Brak pozytywnego spojrzenia na siebie utrudnia nawrócenie. Utwierdza człowieka w kompleksach, które potrafią sparaliżować całe jego życie.

Ratujcie się z tego przewrotnego pokolenia! To jest wezwanie do ratowania sumienia, bo ono gwarantuje mądre decyzje w sytuacjach politycznych, społecznych, kulturowych, gospodarczych, rodzinnych i osobistych.

Modlitwa do Ducha Świętego przed rachunkiem sumienia

Duchu Święty , Ty wiesz wszystko. Znasz mnie lepiej niż ja sam siebie. Proszę, otwórz moje serce, abym dobro i zło, które jest we mnie, dobrze rozpoznał. Spraw, bym potrafił, z miłości do Boga i wszystkiego, co dobre, szczerze żałować za grzechy. Dodaj mi też odwagi i siły, bym potrafił wytrwać w moich dobrych postanowieniach.
Amen

Nie Będziesz miał Bogów Cudzych Obok Mnie

•  Czy w swoim życiu stawiam Boga na pierwszym miejscu? A może zamiast Boga prawdziwego czczę jakiegoś bożka: pieniądze, władzę, naukę, karierę, samego siebie?
• Na ile staram się pogłębiać swoją wiarę i rozwiewać wątpliwości?
• Czy ufam w Bożą dobroć? Czy nie popadam w rozpacz co do możliwości własnego zbawienia? Albo, odwrotnie, czy zbyt zuchwale w nie wierząc, nie nadużywam Bożego miłosierdzia?
• Czy nie zaniedbuję codziennej modlitwy? Czy zachowuję piątkowy post?
• Czy nie oddaję się wróżbiarstwu, magii albo czarom? Czy chodzę do wróżki? Noszę amulety, wierzę horoskopom?
• Czy w chorobie nie szukam pomocy u różnych uzdrawiaczy i bioenergoterapeutów?

Nie będziesz wzywał Imienia Pana, Boga Twego, do czczych rzeczy.

• Czy szanuję Boga, Jego dobre imię? Czy nie wypowiadam imion świętych (Jezusa, Maryi, innych świętych) bez uszanowania?
• Czy nie bluźniłem, tzn. czy nie mówiłem o Bogu źle, z nienawiścią z wyrzutami? Do Niego, do siebie, wobec bliźnich?
• Czy nie nadużywałem imienia Bożego, strasząc Jego karą, by narzucić innym swoją wolę?

Pamiętaj, By Dzień Święty Święcić

• Czy w niedziele i inne święta uczestniczę we Mszy św.? Czy nie spóźniam się na niedzielną Mszę św. ?
• Czy powstrzymuję się w niedzielę i święta od zajęć, które przeszkadzają oddawaniu Bogu należnej czci?
• Czy swoim zachowaniem – głośne prace domowe, wyprawy do supermarketów – nie przeszkadzam innym w niedzielnym świętowaniu ?
• Ile czasu w niedzielę poświęcam dla siebie (książka, dobry film, sport, godziwa rozrywka, hobby) ?

Czcij Ojca Twego i Matkę Twoją

• Czy w myślach, mowie, uczynkach odnoszę się z szacunkiem do swoich rodziców ?
• Czy się za nich modlę? Czy znajduję czas na odwiedziny? Czy w potrzebie wspieram ich materialnie, opiekuję się w chorobie ? Czy nie mówię źle o swoich rodzicach w obecności moich dzieci?
• Jak wychowuję swoje dzieci – jakie wartości im wpajam, czy uczę je, co jest dobre, a co złe ? Czy interesuję się życiem moich dzieci: czy znam ich przyjaciół, czy wiem co czytają, jak spędzają wolny czas ?Jak wiele czasu z nimi spędzam ? Jak reaguję na grzech swoich dzieci: gdy oszukują w szkole, żyją bez ślubu, nieuczciwie pracują ?
• Czy szanuję niezależność dorosłych dzieci ? A może za bardzo się wtrącam w ich życie małżeńskie, w wychowaniu dzieci ?

Nie Zabijaj

• Czy nie popieram aborcji w dyskusjach ? Czy nie namawiałem kogoś do przerywania ciąży ?
• Czy nie popieram eutanazji ?
• Czy lekkomyślnie przepisów ruchu drogowego ? Czy nie prowadziłem samochodu pod wpływem alkoholu lub narkotyków?
• Czy nie szkodzę swemu zdrowiu przez nadużywanie alkoholu, używanie narkotyków?
• Czy nie chowam w sercu nienawiści, czekając na stosowną okazję, by na kimś się zemścić ?

Nie Cudzołóż. Nie Pożądaj Żony Bliźniego Swego

• Czy jestem wiernym małżonkiem?
• Jeśli nie mam męża czy żony, to czy nie podejmuję współżycia seksualnego poza małżeństwem?
• Czy nie korzystam z pornografii czy innych seksualnych usług (agencje towarzyskie, niemoralne kontakty w Internecie) ?
• Czy nie popieram antykoncepcji lub jej nie stosuję?

Nie Kradnij. Nie Pożądaj Żadnej rzeczy, Która Jego Jest

• Czy komuś czegoś nie ukradłem?
• Czy nie korzystam bezprawnie z własności społecznej ? Może wyłudzam nienależne świadczenie ? Może inni muszą płacić z zużyty przeze mnie prąd, gaz, za mój niezapłacony czynsz ? A może nie kasuję biletów w autobusie?
• Czy płacę należne podatki?
• Czy spłacam swoje długi i oddaję pożyczone rzeczy?
• Czy jestem uczciwy w transakcji kupna – sprzedaży ? A może starałem się ukryć, że towar, który sprzedaję, jest wybrakowany ?
• Czy sumiennie przykładałem się do pracy zawodowej ? Czy jako pracodawca nie wykorzystuję swoich pracowników, np. wypłacając zbyt niskie pensje, zatrudniając ich na czarno i pozbawiając w ten sposób świadczeń emerytalnych, zdrowotnych czy płatnego urlopu ?
• Czy nie wykorzystywałem swojego stanowiska do niezgodnego z prawem osiągnięcia zysku materialnego? Może przyjmowałem albo dawałem łapówki?
• Czy oddałem ukradzione rzeczy?

Nie Mów Fałszywego Świadectwa Przeciw Bliźniemu Twemu

• Czy nie kłamałem?
• Czy zdarzyło mi się mówić nieprawdę o drugim człowieku (oszczerstwo) ?
• Czy nie rzucałem na bliźnich, przez słowa lub czyny, fałszywych podejrzeń ?
• Czy odwołałem oszczerstwo ?
• Czy zdarzyło mi się bez ważnej przyczyny ujawnić wady i błędy bliźniego (obmowa) ?
• Czy przez pochlebstwo nie utwierdzałem bliźniego w złym postępowaniu ?
• Czy zachowałem powierzone mi tajemnice prywatne lub zawodowe ?

(Tekst rachunku sumienia Andrzej Macura; Wprowadzenie ks. Edward Staniek „Bogactwo i piękno świata łaski”)