Najprościej o "Nie wódź nas na pokuszenie"

Obrazki przedstawiają cztery podstawowe możliwości działania Boga w czasie pokusy (rys. Justyna Chowaniec). Człowiek przedstawia alkoholika, który z jednej strony powinien konfrontować się z próbami, żeby nauczyć się żyć, a z drugiej strony wie, że jest bardzo słaby.

1. Wodzi na pokuszenie.
2. Pozwala wejść w sytuację pokusy.
3. Kusi.
4. Nie dopuszcza, aby uległ pokusie.

1. Bóg wiedzie (prowadzi) do sytuacji, która będzie pokusą (próbą).

Tak Bóg zrobił z Abrahamem („Bóg wystawił Abrahama na próbę” – Rdz 22,1). Tak z Jezusem („Duch wyprowadził Jezusa na pustynię, aby był kuszony przez diabła” - Mt,4,1). Tak wiele razy z narodem wybranym w czasie wędrówki po pustyni.

Odpowiadające tej czynności tłumaczenie to: „nie wódź nas na pokuszenie” (lub „nie prowadź mnie do sytuacji, która będzie pokusą”).

Tak jest w tekście greckim „Ojcze nasz” (Mt 6,13; Łk 11,4). Tak tłumaczy łacińska Wulgata i wiele innych tłumaczeń, również współczesnych, w tym nasz pacierz i wersja "Ojcze nasz" z Mszy św.

2. Bóg pozwala na to, by człowiek wszedł w pokusę (próbę), albo by inni go w taką sytuacje wprowadzili.

Tak było z Hiobem. Bóg wiedział, pozwolił, nie reagował. Kusił szatan. Tak było z Judaszem.

Odpowiadające tej czynności tłumaczenie to: „nie pozwól nam wejść w sytuację pokusy” (lub „nie pozwól, abyśmy byli prowadzeni na pokusę”).

Tak tłumaczy Biblia Paulistów: „nie dopuszczaj nas do pokusy” oraz nowa wersja francuska, obowiązująca na mszach od adwentu 2017 r.: „ne nous laisse pas entrer en tentation”.

3. Bóg sam kusi (próbuje).

To nie jest prawda. O tym pisze św. Jakub: „Kto doznaje pokusy, niech nie mówi: «Bóg mnie kusi». Bóg bowiem ani nie podlega pokusie do zła, ani też nikogo nie kusi.” (1,13)

Odpowiadające tej czynności tłumaczenie to: „nie kuś nas”. Tak nikt nie tłumaczy.

4. Bóg nie pozwala nam ulec pokusie.

Pokusy są, ale Bóg stara się przeszkodzić człowiekowi w ich uleganiu.

Odpowiadające tej czynności tłumaczenie to: „nie dopuść (nie pozwól), abyśmy ulegli pokusie”.

Tak tłumaczy Biblia Poznańska i Biblia Tysiąclecia (wyd. 5), obowiązująca w Liturgii Słowa w Polsce. Takiego tłumaczenia chce Papież Franciszek („non lasciarmi cadere nella tentazione”).

Podobnie i niepodobnie tłumaczą Włosi w Liturgii Słowa: „non abbandonarci alla tentazione”, co daje zamierzoną dwuznaczność: „nie opuszczaj nas w pokusę” (wersja 1?) lub ”nie opuszczaj nas w pokusie” (wersja 4?) – generalnie chodzi o to, żeby w sytuacji pokusy Bóg był przy nas.

Wersja nr 1 jest językowo najbardziej poprawna. (Więcej argumentów podałem w tekście z marca („Jeszcze raz o…”). Modląc się „Nie wódź nas na pokuszenie”, proszę, by Bóg nie wystawiał nas na próbę a nie, żebyśmy w czasie tej próby nie upadli. To modlitwa matki o to, żeby Bóg nie wystawiał ją na próbę posiadania dziecka niepełnosprawnego albo śmiertelnie chorego. A nie prośba o to, żeby ona mając już takie dziecko, nie straciła wiary. Bo taka prośba jest w drugiej części; "Ale wybaw nas od złego". Tak modlił się również Pan Jezus w Ogrójcu: „Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich” (Łk 22,42). Nie modlił się o to, żeby nie upaść w czasie próby, ale żeby do niej nie doszło.

Może być też i przykład z lodowiskiem. 
1. Prowadzi na lodowisko. 2. Pozwala iść. 3. Popycha, żebym się przewrócił. 4. Nie pozwala, żebym upadł, jak inni mnie popchną, albo gdy sam się poślizgnę.
Plus tego przykładu jest taki, że widzimy większy sens prób. Minus, że trudniej zrozumieć, dlaczego modlimy się, żeby nas tam nie prowadził. Ale jak ktoś złamał sobie rękę albo mu nie wychodzi, to wtedy taka prośba ma sens duży.

Na koniec polecam piękną modlitwę wieczorną z Talmudu (traktat "Berachot 60b"), dzięki której łatwiej zrozumieć: "Nie wódź nas na pokuszenie".

"[...] Bądź wola Twoja, Panie, mój Boże,
który kładziesz mnie spać w pokoju.
Daj mi udział w Twoim prawie. 
Kieruj moje nogi do przykazań i nie kieruj ich do przestępstw.
I nie prowadź mnie (ואל תביאני) do grzechu, ani do nieprawości, 
ani do pokusy (ולא לידי נסיון), ani do hańby.
Niech panuje nade mną skłonność do dobra 
i niech nie panuje nade mną skłonność do zła. 
Wybaw mnie od upadku złego i chorób złych.
Nie pozwól, aby niepokoiły mnie złe sny albo myśli dręczące. [...]"